piątek, 27 listopada 2009

Stewia




Stewia to rodzaj roślin należąca do rodziny astrowatych. Głównym gatunkiem uprawnym stewii (dalsze informacje będą tyczyć się tego gatunku)to (Stevia rebaudiana)Jest to roślina zielna pochodząca z Ameryki Południowej. Zarazem to pierwszy gatunek na naszym blogu, który nie nadaje się do całorocznej uprawy na zewnątrz.
Dlaczego zatem umieszczam tę roślinę na blogu?

Ponieważ jest bardzo wartościowa;) i nadaje się do uprawy na parapecie domu. Głównymi właściwościami stewii są jej bardzo cenne właściwości słodzące. Wynika to z tego, że roślina ta zawiera stewiozydy oraz rebaudiozydy. Te substancje chemiczne są 40 do 300 razy słodsze od sacharozy (cukru stołowego, używanego przez większość ludzi do słodzenia np.herbaty). Świeże liście są około 5 razy słodsze od cukru, natomiast suszone 10-20 razy!

Dlaczego zatem stewia nie jest szerzej znana a nawet używana? Powodów jest wiele.
Zaczniemy od tych oficjalnych.

Na stewii nie przeprowadzone odpowiednich badań w USA czy UE. Co ciekawe w USA można stosować stewię jako suplement diety (stewia posiada ciekawe właściwości lecznicze, o czym za chwilę) ale nie można stosować(czy może bardziej trafne reklamować i sprzedawać) jako słodzik.

Nieoficjalnie... właścicielem patentu na aspartam (najpopularniejszy słodzik w USA) jest firma Monsanto (producenta herbicydu Roundup oraz lidera w dziedzinie żywności GMO). Wprowadzenie taniej, naturalnej alternatywy, której nie można opatentować nie byłoby w interesie tego biotechnologicznego giganta. Światowy rynek sztucznych słodzików jest warty 3 miliardy dolarów.


W Japonii stewie stosuje się jako słodzik od około 30 lat. Robiono wiele badań i w żadnym nie wykryto negatywnego wpływu na zdrowie ludzi lub szczurów. Natomiast używanie aspartamu do celów spożywczych jest w Japonii zabronione - z powodu udowodnionych negatywnych skutków ubocznych...

Wróćmy zatem do stewii - właściwości lecznicze:
-bakteriobójcze
-grzybobójcze (np. pleśniawki, drożdżyca - candida albicans)
-zwiększa podatność organizmu na insulinę - wykorzystuje się ja do leczenia cukrzycy typu 2
-leczenie egzemy
-leczenie zapalenia skóry
-poprawia trawienie
-przyspiesza leczenie ran, sprawiając, że lepiej(a możne raczej gorzej:), bo mniej widocznie zabliźniają się)

Stewia lubi ziemię żyzną, dość wilgotną. Stanowisko najlepiej w pełnym słońcu. Może być wynoszona na lato na dwór. Rośnie szybko, im większa doniczka tym szybciej rośnie. Stewię
rozmnaża się z nasion, choć bardzo mała część kiełkuje. Najlepiej stewię rozmnażać wegetatywnie (sadzonkowanie).

Smak stewii jest dość przyjemny, choć szczerze mówiąc nie smakuje aż tak dobrze jak cukier. Wyczuwa się minimalny gorzkawo-lukrecjowy posmak. Autor wpisu zrobił 1 ciasto na bazie A-rebaudiozydu - substancji wyekstrahowanej ze stewii. Smak był nie specjalny, nie wiadomo jednak czy powodem była zbyt duża ilość kardamonu, substancja słodząca, czy brak umiejętności kulinarnych:D Z doświadczenia wiem, że bardzo dobrze smakuje A-rebaudiozyd w połączeniu z cukrem lub miodem. Wtedy możemy zużyć mniej cukru czy miodu.
Kolejnym plusem stewii, jest to,że w przeciwieństwie do np. aspartamu nie rozkłada się pod wpływem gotowania - temperatura rozkładu substancji słodzących wynosi około 200 stopni Celsjusza.

Aktualizacja po roku uprawy stewii:
Stewia jest niezwykle podatna na gnicie jeśli stoi w wodzie (wystarczy, że trzy dni w podstawku pod doniczką stoi woda) a cała roślina dość szybko więdnie. Zdecydowanie lepiej ją przesuszyć niż zalać. Mogę określić, że jest to roślina dość trudna w uprawie.

Warte dodania jest również fakt, że im starsze liście tym są one słodsze.

Zdjęcie dzięki uprzejmości Wikipedii

środa, 25 listopada 2009

Jarząb domowy



Jarząb domowy (Sorbus domestica) to drzewo z rodziny różowatych, dorasta średnio do wysokości około 20 m. Pochodzi z południowych części Europy. To jedno z najstarszych drzew użytkowych klimatu umiarkowanego, zostało wyparte przez "nowocześniejsze" gatunki sadownicze.

Jego głównym produktem są jego owoce, których w ciepłe lata i na dobrych glebach produkuje dużo.
Owoce najbardziej nadają się na przetwory (dżemy, syropy, nalewki), gdyż są dość cierpkie(podobnie jak owoce popularnej jarzębiny), jednak owoce po przymrozkach i uleżeniu wg. angielskich źródeł przypominają "ambrozję". Czasami proces uleżenia rozpoczyna się już na drzewie, co sprawi, że niektóre owoce można jeść prosto z drzewa. W smaku przypominają pieczone, pikantne jabłka - dość niezwykłe połączenie. Jeśli nie zostaną zebrane przez człowieka stanowić będą zimowy pokarm dla ptaków.

Drewno jarząb domowego wykorzystywane jest między innymi do produkcji mebli.

Wymagania glebowe jarząb domowy ma niewielkie, choć jeśli zależy nam na obfitym owocowaniu należy posadzić jarząb domowy na glebie żyznej, z dobrym drenażem.

Drzewo to toleruje półcień, jednak do wydania sensownej ilości owoców potrzebuje pełnego słońca, zwłaszcza w Polsce wschodniej i północnej.

Zdjęcie dzięki uprzejmości Wikipedii

niedziela, 15 listopada 2009

Karagana syberyjska




Karagana syberyjska (Caragana arborescens) to krzew lub niskie drzewo (do 6m) pochodzące z rodziny bobowatych (Fabaceae), dawniej motylkowatych. Pochodzenie zobowiązuje, więc karagana syberyjska jak inne rośliny z tej rodziny również ma zdolność wiązania azotu atmosferycznego z powietrza. Dzieje się to dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi.

Karagana syberyjska jest w Polsce uprawiana jako krzew/drzewo ozdobne lub żywopłot. Cenna roślina miododajna (kwiaty są żółte), choć okres kwitnienia przypadający na maj-czerwiec jest trochę krótki.

Inne zastosowania :

-Rekultywacja terenu i poprawa żyzności gleby - karagana urośnie na prawie każdej glebie (byle miała dobry drenaż), właściwie to karagana syberyjska jest w stanie rosnąć ( i radzi sobie dobrze )nawet na czymś co glebą nazwać nie można np. wierzchniej powierzchni hałd górniczych, popękanym betonie/asfalcie. Z czasem poprawa żyzność gleby i umożliwi uprawę innych, bardziej wymagających gatunków roślin

-Produkcja żywności dla ludzi - ugotowane niedojrzałe strąki mają łagodny smak, stanowią substytut fasolki szparagowej, surowe niedojrzałe nasiona smakują jak groszek zielony, są pewne wątpliwości, czy ludzie mogą spożywać je (surowe) w dużej ilości. Nie ma jednak zanotowanych przypadków zatrucia.

Pasza dla zwierząt - liście i gałęzie mogą stanowić paszę dla zwierząt (krowy, owce, kozy), zawierają około 18-19% białka. Nasiona zaś stanowią dobrą paszę dla kur (12% tłuszczu i aż 36% białka). Również dzikie ptaki zimą/jesienią żywią się nimi

Barwnik - Z liści uzyskuje się niebieski barwnik

Wiatrochron - karagana syberyjska dobrze nadaje się na chroniący od wiatru żywopłot.

Schronienie - Dla ptactwa domowego hodowanego na wolnym wybiegu stanowić może schronienie przed ptactwem drapieżnym.

Lekarstwo - w tradycyjnej medycynie chińskiej używa się całej rośliny do leczenia raka piersi oraz schorzeń ginekologicznych.

Karagana syberyjska jak nazwa wskazuje jest dość odporna na mrozy;) znosi spadku temperatur do -45 stopni C. Wymaga stanowiska w pełnym słońcu.

Zdjęcie dzięki uprzejmości Wikipedii

sobota, 14 listopada 2009

Leśne ogrody



Dzisiejszy post zawierać będzie link do moich artykułów o leśnych ogrodach, czyli ogrodach projektowanych na wzór lasu, zawierających wiele pięter roślinności. Ten cykl artykułów można zobaczyć po kliknięciu tutaj.

Życzę miłej lektury

piątek, 6 listopada 2009

Amarantus - Szarłat wyniosły




Dzisiejszy post dotyczyć będzie kolejnej rośliny o bardzo ciekawych właściwościach. Amarantus, lub inaczej Szarłat wyniosły (Amaranthus cruentus ) to jednoroczna roślina dorastająca do około 2m rodem z Ameryki Południowej. Należy do jednych z najstarszych roślin uprawnych świata.

Część jadalną stanowią : dojrzałe nasiona, liście i młode pędy. Liście i pędy stosuje się jako substytut szpinaku, zazwyczaj najpierw gotuje się je. Nasiona amarantusa można stosować jako zamiennik pszenicy. Wytwarza się z nich mąkę, popping - coś w rodzaju prażonej kukurydzy lub ryżu preparowanego. W smaku popping ma przyjemny, lekko orzechowy smak. Autor wpisu jeszcze nie jadł liści ani innych części, czy produktów z amarantusa, podobno są smaczniejsze niż szpinak

Teraz to, co amatorzy rzadkich roślin i zdrowego odżywiania lubią najbardziej, czyli wartość odżywcza:

-Zawiera 5 razy więcej żelaza niż szpinak - 15 mg w 100 g nasion
-Ziarna mogą być spożywane przez osoby z nietolerancją glutenu
-Liście zawierają witaminę A, K, B2, B6, B9
-Liście i nasiona zawierają wiele makro i mikroelementów


Liście i młode pędy zawierają kwas szczawiowy, co sprawia, że nie powinny być spożywane często i w dużych ilościach( tak samo jak szpinak, szczaw i rabarbar. Najlepiej spożywać liście młode, z roślin przed kwitnieniem. Nie jest to specjalnie trudne, gdyż po tym czasie te części stają się mniej smaczne.

Upraw amarantusa jest dość prosta. Nasiona wsiewa się po przymrozkach majowych bezpośrednio do gruntu lub (na mała skalę) można przesadzać sadzonki wcześniej zasadzonych nasion z doniczki(również po majowych przymrozkach)

Ciekawostką jest fakt nazywania Amarantusa "zbożem XXI w." mimo, że wg. botaniki amarantus wcale zbożem nie jest..

Zdjęcie dzięki uprzejmości Wikipedii

poniedziałek, 2 listopada 2009

Kolcowój pospolity




Kolcowój pospolity (Lycium barbarum) to roślina z rodziny psiankowatych (Solanaceae),czyli tej samej do której nalezą ziemniaki, pomidory, bakłażany, papryka, tytoń oraz wiele, wiele innych.  Ten płożący się krzew dorasta do około 3 metrów.

Zastosowanie kolcowoju pospolitego:
Ta owocodajna roślina o bardzo wielu właściwościach leczniczych i odżywczych znana jest pod nazwą goji, a nazwa marketingowa jej owoców to "jagody goji". Jest uważana, za żywność funkcjonalną, czyli taką, która oprócz tego, że dobrze smakuje to jest ceniona ze względu na korzyści, które przynosi zdrowiu. Sam kolcowój (liście i gałęzie) może stanowić paszę dla zwierząt.

Jak stać się posiadaczem rośliny rodzącej jagody goji?
Goji możemy uprawiać w naszym klimacie. Kolcowój pospolity łatwo rozmnaża się z nasion lub (trudniej) przez sadzonki. O ile siewki i sadzonki są dość drogie gdy chcemy kupić "jagodę goji" (widziałem na allegro 10 cm siewki za 30zł) to nasiona można kupić dość tanio, już za kilka złotych. Używając w czasie poszukiwań sadzonek nazwy łacińskiej lub polskiej możemy znaleźć okazy mające po 70-100 cm za niecałą złotówkę (kolcowój pospolity używany jest do rekultywacji gleby i nasadzeń przy drogach).

Jeżeli chcemy wyhodować własne goji z nasion, to najlepiej jest zakupić materiał siewny pochodzący z Chin. W przypadku innych produktów pochodzenie z Kraju Środka nie jest najlepszą rekomendacją, jednak w tym przypadku jest inaczej. Wynika to z tego, iż Chińczycy posiadają wiele odmian szlachetnych kolcowoju pospolitego, więc nasiona o pochodzeniu chińskim dadzą rośliny podobne do "rodziców", a to oznacza większą produktywność i szybsze plonowanie. Najtańszym  sposób na nabycie materiału siewnego chińskiego pochodzenia to... zakup paczki suszonych jagód goji "Made in China". W jednej jagodzie jest około 20-30 nasion. W 100 g paczce (którą można kupić za kilkanaście złotych) znajdziemy tysiące nasion. By wydobyć nasiona z suchych jagód należy je zanurzyć w wodzie (np. filiżance)  na 2-3 godziny.   

Uprawa i wymagania glebowe:
Kolcowój pospolity nie jest rośliną wymagającą jeżeli chodzi o wymagania glebowe, zadowoli go prawie każda gleba o dobrej przepuszczalności (używany jest do rekultywacji gleby). Kolcowój pospolity jest odporny na suszę, wytrzymuje mrozy do -26 stopni Celsjusza, z przykrytymi ściółką organiczną korzeniami nawet więcej.

Stanowisko w pełnym słońcu lub półcieniu, jednak owocuje lepiej w pełnym słońcu. Wymaga dość silnego przycinania.

Jako ciekawostkę można podać, że kolcowojowi pospolitemu nie przeszkadza juglon - substancja wydzielana przez orzecha włoskiego w celu "niszczenia konkurencji". Często jest zatem stosowana do tworzenia gildii roślinnych w oparciu o orzecha włoskiego czy czarnego.

Aktualizacja 1:
Okazuje się, że kolcowój pospolity jak nazwa wskazuje jest dość pospolitą rośliną rosnącą w wielu miejscach (przy drogach, torach itp.)  Pszczelarze zapewne polubią również tę roślinę, gdyż kwitnie ona od czerwca do pierwszych przymrozków cały czas produkując kwiaty i owoce. Nie jest może najbardziej produktywna, ale na jesień w pasiece przyda się zapewne każda roślina zapewniająca choć trochę pożytków dla pszczół.
Aktualizacja 2:
Na mojej stronie internetowej o permakulturze i leśnych ogrodach możesz zdobyć dużo więcej informacji o kolcowoju chińskim jagodzie goji.